- B. Zosangliana

Pathian kan biakin kan zai a, hlim leh lโwmte lawmpui nan kan zai bawk a. Lus๛nte tuarpui nan leh hnem nan pawh kan zai a; rโl beihna-ah te, hnehna lawmnaah te, inkhelhnaah te mite rilru chawkph๛r turin hla kan sa thin. Mi dangte tโn hla kan sak chโng a awm ang bawkin, mahni tan pawh kan zai bawk thin. A huhovin kan zai a, mimalin kan zai bawk a. Hla hian nun a hโwl kim tak meuh a ni. Pathian fakna hla hi van thil tem lโwkna atana mihringte tana Pathian thil thlawnp๊k ti ila kan sawi thelh kher lo vang. Pathian hla tui tak leh thinlung taka sak hian khawvel nun hahthlโk takte hi a theihnghilh theih a, nun a tihahdam sawng sawng thei a ni.
Hla hi a phuahtu hre lo leh an phuah chhan hre lo pawh hian tui takin a sak theih tho na a, a phuahtute phuah chhan hriat hian sak a nuam lehzual a; tin, an phuah chhan hriat hian thinlungah hla thute hian thu a sawi th๛k b๎k a, a phuahtute phuahna zโwnah min khalh dingb๎k a ni. Chu vangin kohhranhoten kan ngainat em em hla, Pathian thilp๊k, mi dangte tana hlan chhawngtute chanchin leh hla an phuah chhante hi a ropui a, nun min chโwmtu tha tak a ni. Tun tumah hian tun lai ringtute sak hlawh leh ngainat em em hla thenkhat leh a phuahtute chanchin tawi kan tar lang ang.
1. T. Romโma Kan kohhranin kan uar em em Thlarau Thianghlim leh a hnathawh chungchang, Pathian fak nana min phuahsaktu (ti mai ila) Upa T. Romโma chanchin leh kan sak apianga Thlarau pawl tharna kan channa hla tha tโwp “Aw, van Thlarau Thianghlim lo l๊ng ang che” (Kristian HLa Buchhuak hnuhnung bera chuang) tih hla a phuah chhan hi hriat ngei atan a va’n tha tak em.
Upa T. Romโma hi 1953, May 8 khan Tingfโl khua (Mizoram)-ah a piang a; a pa chu Upa Kโphranga a ni a, a nu chu Darhliri a ni. Kum 1979 khan Lalthangliani nen an innei. Upa T.Romโma hian hla 90 zet a phuah tawh a, a hla phuah thahnem tak hi thalaite ngainat a hlawh em em a, tunlai pawha kan la tuipui em em hlate chu: Aw, van Thlarau Thianghlim, lo l๊ng ang che; Mi thianghlimte l๊nna khawpui; Miten min chhiar, min thlir reng e; Hawilopโr mawi Krista ka thliak ta; Lal Isua thian duhawm ka neih hnu hian te hi a ni. A hlate hi kohhranhoten kan hlut em em a, tun thlenga thlarau lama min chโwmtu a la ni.
Aw, van Thlarau Thianghlim, lo l๊ng ang che tih hla a phuah dan hi a ropui hle mai. He hla a phuah dan chu heti ang hi a ni. Tum khat chu Biak Ina a thusawi hun a lo thleng a, Kohhran Upa a nih avangin Kohhran ngui leh chaute tโna chaw hluisak thei lo niin mahni inhriatna a nei a. A tawngtai ta tlat tlat mai a, a rilru leh a ngaihtuahna chu Pathianin a hmang niin a hria a, a tui ta hle a. Kohhran mamawh ber chu Thlarau Thianghlim chauh chu niin a hriat a, kohhrante chu thawk rim hle thin mah se, a hlawhtling fo lem si lo. Sualna hrang hrangte han do thin bawk mah se, a hlawhchham tho mai thin si. Chu vang tak chuan Lalpa tel lo chuan nun hian awmzia a nei lo niin a hria a; Kohhran harhna tur te, vโk bote hruai thei tur chuan Lalpa auh vak mai loh chu tih theih awm lo a ni tih chu he hla hmang hian a puang chhuak ta a ni.
2. Buonglienkunga Mi zawng zawng hriat tih mai tura lar Lalruotmawii kan hriat ruala lo lang ve ziah thin chu hla tha tak tak 200 zet phuahtu hlaphuah thiam Buonglienkunga hi ni a. Buonglienkunga hi Lalzuia leh Rinpuii te fa tlum ber niin, kum 1970 September 10-ah Mualvaiphei, Churachanpur-ah a lo piang a. Kum 1990 khan Laltlingzovi nen inneiin fa panga an nei.
Pathian thu-ah leh hla lama tui mi a ni a. ICI (Independent Church of India) Zaipawl conductor a ni thin a. Thu leh hlaa rawngbawlin, mahni in lam t๛l leh harsatna pawh ngaihtuah chang lovin, Pathianin a tirhna apiangah a kal zel mai thin a. Chuti ang taka thahnem ngaia a feh chhuak thin chung pawh chuan bawih thahnemn lo tak niin a inhria a; ‘ka theihna hi a tl๊m mang e,’ tiin a insit em em thin; in lamah lah chhungkaw pa ber kal bo ta chu ei tur nei mang lo te hian an lo awm thin a; a rilru a hah viau chโngte pawh a awm thin; nimahse; mi thianghlim Paula angin ‘tih mโkmawh’ a kovah a innghatin a hre ve tlat si.
Tum khat chu, rawngbawla a thang bo vang vang hnuah a lo hawng a. A nupuiin kawtkaiah a lo hmuak a, ei tur an neih tawh loh thu a han hrilh a. A chhungte dinhmun a han hriat chuan, ani Buanglienkunga chuan chaw a fun sawk sawka meihawl rawh turin ram lam a pan ta nghal a. A meihawl rawhna khur bulah chuan Pathian hnenah, “Lalpa, i ram tโna rawngkbawl turin min duh si a, heti ang em ema retheia min siam bik hi eng vang nge ni ang le?” tiin a tawngtai ta a. Chutah Isaia 40:31 thu, “Lalpa nghโktute erawh chuan an chakna chu an siam tha leh ang a; mupuite angin thlain an thlโwk chho vang a; hah lovin an tlโn ang a; chau lovin kein an kal ang,” tih thu kha hriattirin a han awm ta tlat mai a. Chu bakah chuan, ‘Hrehawm tam tak tuarin Pathian ram chu kan l๛t tur a ni,’ tih kha a han hre nawn leh bawk a. Khawvel sum leh pai leh ro thil dang thlir chuan a tan khua a var hauh lo; nimahsela, vana a ro chan tur chu Lalpa a han hmuhtir zet chuan meihawl khur bulah pawh hlim takin, “Haleluia” tiin a lo au chhuak thei ta zawk a. Chutah zet chuan “Nghโkhlel takin aw ka thlir kachatuan hmun tur, Engtin ngei chu hmun mawi chu ka hna thlen ve ang; he khawvel ka zinna ram ka chhuahsan hun chuan, hlim taka Lalpa fakin ka la l๊ng dawn si” a rawn ti chhuak ta a ni. Chu chu kum 1992, Nvember 23 kha a ni.
Leilung pian hma ata tawh kha Lalpa’n min lo hre ta tih a phuah chhan chu heti ang hi a ni. Pathian leh mite duhsakna azarah thlarau leh taksa lamah malsawmna a dawng a. A in chhung ngeiah tawng hrang hrang hman tul khawpin Lalpa’n mikhual a pe a, pantu a ngahin a ropui ve hle a. Chutih lai chuan itsiktu leh elreltu pawh an lo awm ve tho mai a; kal thiam harsa a ti hle thin. Nimahsela, Lalpan kros thiltihtheihna a rawn hmuhtir a, tlโwmna nun a lo nei ta a. Chutah zet chuan thiamthu sawi ve thei a nih lohzia hriain kros chauh lo chu chhuan tur a nei lo tih a puan chhuah theih nan he hla hi a thl๛k nen 2006, February 10 khan Lalpa’n a pe ta a ni.
A thim a vโr pawh thlu lova rawngbawla chhuak reng reng an nih avangin, ei leh in thu-ah te, mut leh thawh hun thu-ah te pawh bi leh chโng nei thei lovin, a remchanna hmun hmunah riah hmun siamin an tei an tei mai si a. A hriselnain a tuar ta viau mai a; mahse, chawl hman niin a inhre si lo. A taksa a chak loh tโk viau avangin damdawi ina dah a lo ngai ta hial a. Malaria PF a lo chhar hlauh mai niin, that lam pan thei lovin, November 3, 2008 zing dar 1:50-ah ‘Van hmangaihna pโr tlโn-a l๊ng’ turin a khualzinna khawvel chhuahsanin a Lalpa hnenah a chawl ta a ni. Amah uitu leh s๛ntu hi Manipur leh Mizoram bakah kan ch๊nna Kawlram ngeiah pawh an thahnem ngei e.
Thulakna1. Mizo Rohlu compiled by R. Lalrawna, 2009.2. Fakna hla bu by BCJC, 2006

--- B. Zosangliana
Thulakna1. Mizo Rohlu compiled by R. Lalrawna, 2009.2. Fakna hla bu by BCJC, 2006

--